In 2014 hebben Marieke van Baars en Rogier van Aanholt de Jonge Helden Academie opgericht. Een voor Nederland uniek initiatief voor begeleiding van mensen in een persoonlijk ontwikkelingsjaar. We vroegen Marieke en Rogier naar hun drijfveren, wat zij de afgelopen zeven jaar hebben ervaren en wat hun plannen zijn voor de toekomst.
Marieke, Rogier, hoe zijn jullie op het idee gekomen van de Jonge Helden Academie?
Marieke: “Destijds werkte ik als onderwijsmanager aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen. Rogier was er studieloopbaanbegeleider en docent sociale studies. Samen met medeoprichter en pedagoog trainer coach Geert Vaarwerk vroegen we ons af waarom er zoveel studievertraging en -uitval was. Uit gesprekken met jongeren merkten we dat zij vaak heel snel studiekeuzes maken zonder er goed over nagedacht te hebben. Ook wel onder druk van hun ouders en vrienden die het ogenschijnlijk beter doen. Wij beseften dat jongeren veel baat kunnen hebben bij expertise van onafhankelijke buitenstaanders die zich echt verdiepen in wat zij willen en kunnen voordat ze hun studie kiezen.”
Rogier: “Veel studenten baseren zich op magere informatie en maken verkeerde keuzes. Dat is pure potentieelverspilling. Wij houden ons juist bezig met de vraag hoe je jouw potentieel optimaal kunt benutten. Als je op jonge leeftijd goed inzicht in jezelf krijgt, kun je er je hele leven plezier van hebben.”
Wat maakt de Jonge Helden Academie zo uniek?
Marieke: “Ik ben geïnspireerd door het tussenjaarprogramma van de Noorse Volkshochschule. Je bent hier verplicht om een aantal mensgerichte kennisvakken te volgen, zodat je een beter inzicht krijgt in jezelf, de medemens en de omgeving. Dit was voor zover ik weet de enige die het zo aanpakte. De meeste tussenjaarinitiatieven gaan over studiekeuze- of loopbaanbegeleiding. Ik vind het gek dat jongeren niet klaargestoomd worden voor hun eigen leven. Zij slaan zich vaak met hangen en wurgen door hun studie heen. Als Jonge Helden Academie houden we ons bezig met de vraag wat we voor ze kunnen betekenen. Wij keren het om en investeren vooral aan de voorkant. Preventie dus. Voorkomen is beter dan genezen.”
Rogier: “Studiebegeleiding wordt nog al eens als sluitpost gezien, terwijl het een vak is waar de leerling veel profijt van kan hebben. Als je persoonlijke ontwikkeling niet serieus neemt, kan dit leiden tot een verkeerde afslag, met alle gevolgen van dien, ook financieel. In het onderwijs wordt vaak een prestatie gevraagd en is er weinig aandacht voor drijfveren van jongeren of life skills. Ons onderwijssysteem is daar niet op ingericht. Er zit een verschil tussen geïnstitutionaliseerde en effectieve aandacht. Wij reiken jongeren inzichten aan buiten het systeem en de muren van de school. In je eigen tempo jezelf leren kennen.”
Wat waren jullie uitgangspunten bij de oprichting?
Marieke: “We hebben de Jonge Helden Academie samen met jongeren opgezet. Ze mochten het zelf onderzoeken en ontdekken. Op basis van hun ideeën hebben we gekozen voor een programma van één dag in de week. Op de andere dagen kunnen ze dan werken. Het moet voor iedereen betaalbaar zijn, gaven zij aan. Ze vinden het belangrijk om ook minder positieve ervaringen te mogen opdoen, en dus niet direct ‘afgerekend’ te worden als je iets probeert. En ze willen zich bezig houden met wat zij voor de buitenwereld kunnen betekenen, en andersom.”
Hoe werkt zo’n traject voor de deelnemers?
Rogier: “Bij jongeren en jong volwassenen werken we in groepen van maximaal twaalf deelnemers. Dat is voldoende groot voor leereffecten van de peer group, en klein genoeg om aandacht te geven aan het individu. De deelnemers ervaren echt de steun van anderen in de groep. Er is zo ook genoeg flexibiliteit. Het traject loopt doorgaans zes tot zeven maanden. Sommigen stoppen al na drie maanden. Soms komen ze later toch terug, omdat ze beseffen dat het eigenlijk nog niet af is en ze meteen hadden moeten doorzetten.”
Marieke: “De hamvraag is: wie ben ik eigenlijk? Bij de Jonge Helden Academie leveren we altijd maatwerk. Dit is uniek in Nederland. Jij bent leidend. Jij bent de enige die je hele leven met jezelf mee gaat, dan is het best belangrijk om die persoon goed te leren kennen. Sommigen volgen een individueel traject. Bijvoorbeeld als dit handiger uitkomt met het werk of als de groepen vol zitten of al volop aan de gang zijn. Het kan ook voorkomen dat de deelnemer zich er niet toe kan zetten om het traject in een groep te doen. In totaal hebben we zo’n 200 deelnemers gehad, waarvan circa 90% in groepen en 10% individueel.”
Hoe weten de mensen jullie te vinden?
Rogier: “De meeste mensen komen bij ons via mond-tot-mond reclame. Van toevallige gesprekken op verjaardagfeestjes tot aanbevelingen vanuit scholen en ons grote netwerk. Het komt uit allerlei hoeken aanwaaien en uit alle windstreken van Nederland. Zelfs een deelnemer uit Goes. Zij zat al om 6:30 uur in de trein om op tijd bij ons in Nijmegen te zijn. We zijn ook steeds actiever op social media.”
Wat zijn de belangrijkste redenen om mee te doen aan de Jonge Helden Academie?
Marieke: “Er zijn allerlei aanleidingen waarom mensen kiezen voor een persoonlijk ontwikkelingstraject. Doorgaans komen ze met ons in contact als ze een negatieve ervaring hebben opgedaan. Bijvoorbeeld na afhaken tijdens een studie, of bij een burn-out of ontslag. Ze hebben geen idee wie ze precies zijn en wat ze willen gaan doen. Als ze vast zijn gelopen gaan ze zitten piekeren. Maar met denken verander je niks. Mensen denken zich soms ziek. Wij helpen ze om positief te kijken naar zichzelf en de wereld. Een van onze deelnemers heeft het mooi verwoord: er wordt hier met liefde gewerkt, vanuit het hart. We kunnen ze altijd van dienst zijn, behalve als de persoonlijke problemen zo groot zijn dat ze beter een ander traject kunnen volgen.”
Rogier: “Je kunt natuurlijk ook een persoonlijk tussenjaar hebben vanuit andere motieven. Onze kroonprinses Amalia wil bijvoorbeeld een jaar lang helemaal geen studie volgen en dingen beleven die ze over twintig jaar niet meer kan doen. Toen we dit hoorden konden we het niet nalaten om op social media een knipoog naar de Jonge Helden Academie te maken.”
Jullie hebben de groepen gesplitst in 16 tot en met 22-jarigen en 23 tot en met 26-jarigen. Waarom heb je die keuze gemaakt?
Rogier: “Voor de groepsdynamiek werkt die splitsing in leeftijdsgenoten heel goed. Maar het is niet zo dat we een harde scheidslijn aanbrengen. We bekijken per persoon wat het beste is. Sommigen vinden het fijn om als oudere bij de jongere groep te zitten en ervaring in te kunnen brengen, anderen geven er de voorkeur aan om juist van te leren van de tips van ouderen.”
Werken jullie volgens een bepaalde filosofie of methodiek?
Marieke: “Onze aanpak bestaat uit drie pijlers, de 21 elementen van het individu, een didactisch concept en het pedagogisch klimaat. De essentie is hoe je als mens in elkaar zit. We werken daarvoor met de methode van de inmiddels overleden organisatieadviseur Leo van der Burg, waar ook Louis van Gaal een fervent aanhanger van is. Zijn stelling: het is beter om te werken aan je sterke punten dan aan je zwakke punten. En: iedereen is anders en verdient een eigen benadering. Doe waar je goed in bent. Iedereen deugt, maar waarvoor? Om dit te ontdekken moet je eerst de hele mens in beeld brengen met zijn karakter en al zijn talenten, en vervolgens de verbinding maken met de omgeving. We stimuleren om die omgeving te ontdekken, onderzoeken om dan stappen te ondernemen. Wij staan als begeleiders naast ze en hebben de figuurlijke hand op hun rug.”
Hoe werkt dat, met al die verschillende mensen bij elkaar in een groep?
Marieke: “Het is opvallend dat alle opleidingsniveaus bij elkaar zitten, van mbo tot hbo tot universitair geschoolden. Heel inclusief dus, helemaal van deze tijd. Ze geven zelf aan dat ze dit prettig vinden. Gymnasiasten ontdekken dat veel kunnen leren van jongeren die een meer praktische opleiding hebben gevolgd. Bij de Jonge Helden Academie krijgen ze alle speelruimte om samen op te trekken en van elkaar te leren, ongeacht de achtergrond.”
Je biedt ook een programma aan voor werknemers, individueel of vanuit een organisatie. Hoe gaat dat in zijn werk?
Rogier: “1,5 jaar geleden zijn we gestart met een zesdaagse plus nazorgtraject. Tot nu toe hebben dertig mensen als groep aan meegedaan en ongeveer evenveel als individu. Na een half jaar zijn de deelnemers al vele malen meer bewust en beter in staat om te uiten hoe ze zich willen ontwikkelen. Ze krijgen meer zelfvertrouwen. Ook kunnen organisaties met hun personeel deelnemen. Zo doen bij GWW-Ingenieurs al hun werknemers en ook kansrijke sollicitanten mee aan de zesdaagse. In feite beschouwen zij ons als hun externe HR-afdeling. Een mooie staaltje van nieuw werkgeverschap.”
Hoe kijken werkgevers eigenlijk aan tegen een persoonlijk ontwikkeltraject voor hun werknemers?
Marieke: “Werkgevers denken vaak: als hij maar niet weggaat. Je kunt het ook omdraaien: als hij maar niet blijft. Het is juist fijn als werknemers zelfkennis krijgen en daardoor persoonlijk leiderschap nemen om te uiten wat voor hen belangrijk is. Werkgevers zouden moeten denken: mijn medewerkers zorgen ervoor dat ik geld kan verdienen. Dan verdienen zij ook dat ik in ze investeer. Circulair met producten omgaan, daar heeft iedereen het over. Maar circulair met mensen omgaan nog niet. Dat staat nog in de kinderschoenen.”
Wat zijn jullie toekomstplannen?
Marieke: “We willen nog veel meer mensen bereiken, jong en oud. Over vijf jaar willen we een landelijke dekking hebben met vestigingen op maximaal 1 uur rijafstand voor de deelnemers. In de loop van 2022 starten we met een stichting om kansarme jongeren te laten deelnemen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is onze drijfveer. We doen het voor de deelnemers en willen onze overtuiging overbrengen op de nieuwe generatie.”
Rogier: “De Jonge Helden Academie moet over tien tot vijftien jaar zo sterk zijn, dat wij niet meer nodig zijn. We hebben de Jonge Helden Academie met eigen financiële middelen opgezet, zonder ondersteuning van de overheid. Ons motief is om het potentieel van talent te benutten. Hoe mooi zou het zijn als bestuurders van invloedrijke organisaties of Captains of Industry deze gedachte samen zouden oppakken…”
Tot slot: hebben jullie nog een tip?
Marieke en Rogier samen: “Het draait uiteindelijk om authenticiteit. Jezelf kunnen zijn. Jij bent de enige die een leven lang met jezelf meegaat. Investeer in jezelf, zo vroeg mogelijk. Benut je potentieel. De jonge generatie moet onze wereld gaan dragen. Het credo van de Jonge Helden Academie is dan ook: your best step forward!”
